„Op 25-jarige leeftijd werd Böhme plotseling door een goddelijk licht getroffen“, zo schreef zijn vriend in de eerste Jacob Böhme biografie over het grote mystieke visioen dat hij in Görlitz beleefde en zijn hele leven zou bepalen.
De uit Görlitz afkomstige Jacob Böhme (1575-1624) was een bijzondere man. Hij kreeg bijnamen als ‘Schoenmaker van Görlitz’ en ‘Duitse filosoof’. Begonnen als schoenmaker, inspireerde hij als filosoof en theoloog met zijn geschriften velen, waaronder geleerden en kunstenaars. Ook Rembrandt las hem graag en bracht het thema ‘hel en donker’ in beeld met zijn penseel. In Görlitz aan de Neisse, met ruim 3.000 monumentale gebouwen één van de mooiste historische stadjes van Duitsland, is een tijdreis uitgezet in de sporen van Jacob Böhme. Van de start tot zijn graf. Een belevenis met unieke locaties, bijzondere herinneringen en de mystieke sfeer die deze grote denker beïnvloede.
Locaties met ambachtelijke en geestelijke scheppingen
Eerste woonhuis in Neisse-voorstad. Gekocht op 21 augustus 1599 met de verplichting om binnen een half jaar te trouwen. Het huis aan de Rabengasse werd na een grote schade herbouwd in 1870-1871. Het huis ligt op de oostoever van de Neisse, in het sinds 1945 Poolse deel van Görlitz (na WO2 werd de nieuwe grens langs de Neisse getrokken, waardoor het oostelijk deel van de stad Pools werd en nu Zgorzelec heet). Het huisvest nu een grote tentoonstelling over het leven van Jacob Böhme.
Het tweede huis. Ook gelegen op de oostelijke oever van de rivier de Neisse werd gekocht op 22 juni 1610. Dit huis moest in 1905 wijken voor de bouw van de nieuwe stadsbrug over de Neisse. Een plaguette herinnert aan de plek waar Jacob Böhme zijn eerste grote werk schreef; ‚Aurora‘.
Schoenenbank aan de ‘Untermarkt’. Vanuit dit pand verkocht Böhme 13 jaar zijn ambachtelijke schoenen. Hij kocht het pand op 24 april 1599 voor de som van 600 Görlitzer Marken.
Mededingingsrecht en strijd voor vrije meningsuiting
Het historische stadhuis met zijn beroemde Renaissance-trap. Hier moest Böhme diverse malen verschijnen op hoorzittingen of voor dagvaardingen. Zowel voor zijn handelstwisten met de leerlooiers als voor zijn door de kerk aangevallen geschriften.
Het gerechtshof in het stadhuis: hier werd Jacob Böhme gearresteerd op 26 juli 1613 wegens beklag door geestelijke Richter over het manuscript ‘Aurora’. In 1624 stond hij opnieuw voor het gerecht door kerkelijke bezwaren over het geschrift ‘De weg naar Christus’. Hij zou hiermee een eerder opgelegd schrijfverbod hebben overtreden. In beide gevallen profiteerde Böhme van een milde houding van de rechters en zag zich gesteund door belangrijke stadsgenoten, waaronder burgemeester Scultetus.
Tussen hemel en aarde, geloof en wetenschap
De Sint Peter en Pauluskerk. In deze Gothische kerk, de grootste in zijn soort in Saksen, trouwde Jacob Böhme op 10 mei 1599 met Katharina Kuntzschmann. Hun vier zonen werden in deze kerk gedoopt. Maar deze plek werd de bron voor zijn latere conflicten met de kerk. Van hieruit streed de Lutherse geestelijke Gregor Richter tegen het theosofische gedachtengoed van Böhme.
Peterstrasse 4. Op dit adres woonde Bartholomew Scultetus. Als burgemeester speelde hij een bemiddelende rol in het conflict van Böhme met de kerk. Scultetus was ook sterrenkundige en kalendermaker. De twee mannen waren geestverwanten en stimuleerden elkaars creatieve denkprocessen. Het woonhuis van Scultetus heeft één van de mooiste binnenplaatsen van Görlitz.
Te voet of achter een bureau; Görlitz ontvoert u naar de tijd van Böhme
De Wetenschappelijke Bibliotheek van Oberlausitz in Görlitz. Dit heeft, in samenwerking met de internationale Jacob Böhme Vereniging, een uniek onderzoekscentrum. De bibliotheek bezit een grote verzameling en vele originele handgeschreven documenten van Böhme. De prachtige leeszaal is al een topper om te bezoeken!
// Jacob Böhme in de OLB
Nikolaikerkhof met graf. Het conflict met de kerk ging zelfs door tot na zijn dood. Eerst werd de begrafenis tegengehouden en later werd het grafkruis (een geschenk van zijn vrienden) vernield. Een waardig herdenkingsgraf kwam er pas begin 19e eeuw. Diverse grafstenen en plaquettes zijn geschonken door de wetenschappelijke Oberlausitz vereniging en Amerikaanse vrienden van Böhme.
// Nikolaikerkhof
Jacob Böhme monument: hoe zag hij er in werkelijkheid uit? De eerste biografie zegt hierover: „Een uiterlijk dat getekend is door een ingrijpend leven, klein van postuur, laag voorhoofd, enigszins gebogen neus, grijs, korte baard en hemelglanzende ogen. Dit monument in het ‘Park des Friedens’ is één van de vele interpretaties van zijn uiterlijk als beschreven door tijdgenoten.
In de sporen van Görlitz & Jacob Böhme
