„W dwudziestym piątym roku swego żywota, po raz wtóry boskim światłem olśniony...“, tak pisał poeta, przyjaciel i pierwszy biograf Jakuba Böhme o wielkiej wizji, której mistyk doznał w Görlitz i która to wizja miała zadecydować o całym jego późniejszym życiu.
Jakub Böhme spędził w Görlitz trzydzieści lat swego życia. Tu zaczynał jako szewc, tu przez długie lata zajmował się pracą twórczą i pisaniem, tu w końcu zmarł i został pochowany. Odwiedzający Görlitz mają okazję wybrać się w pasjonującą podróż przez wieki historii i odkryć przy tym liczne ślady Jakuba Böhme: miejsca, w których żył, z których czerpał inspirację oraz miejsca konfliktu z hierarchią kościelną, która jego entuzjastyczną wiarę uznała za prowokację. Kto docenia dzieło myśli Jakuba Böhme, ten będzie szczęśliwy mogąc w wielu miejscach nadnyskiego miasta „poczuć“ historię i duszę tego wielkiego mistyka.
Trzy miejsca pracy rzemieślniczej i twórczej
Dom na Przedmieściu Nyskim: 24 kwietnia 1599 roku Jakub Böhme został wpisany na listę görlitzkich mieszczan. Zgodnie z obowiązkiem mieszczańskim musiał się w ciągu pół roku ożenić i wykazać posiadaniem domu. Ślub odbył się 10 maja, zaś 21 sierpnia Böhme nabył dom na ówczesnej Rabengasse, obecnie na zgorzeleckim brzegu Nysy. Po dotkliwych zniszczeniach dom został przebudowany w latach 1870-1871. Obecnie prezentowana jest tu wystawa o Jakubie Böhme.
Drugi dom: Nabyty przez Jakuba Böhme 22 czerwca 1610 roku dom musiał zostać wyburzony w związku z budową Mostu Staromiejskiego w 1905 roku. Tablica pamiątkowa przypomina o tym, że Jakub Böhme tutaj żył i napisał między innymi swoje pierwsze dzieło „Aurora“. Stąd też 17 listopada 1624 roku – według ostatnich jego słów – „odszedł do raju“.
Kram szewski na Untermarkt: 24 kwietnia 1599 Jakub Böhme nabył prawa mieszczańskie w Görlitz i za pokaźną sumę 600 marek görlitzkich zakupił mieszczańskie przywileje, ławę szewską, dom i warsztat. Przez trzynaście lat sprzedawał tutaj własnoręcznie wykonane buty.
Prawo konkurencji i walka o wolność słowa
Historyczne schody ratuszowe: Jakub Böhme, kilkakrotnie wzywany na rozprawy, wbiegał po tych renesansowych schodach z wizerunkiem bogini sprawiedliwości do ratusza. Do roku 1613 wezwania do sądu dotyczyły jego pracy rzemieślniczej i częstych sporów z garbarzami, zaś później jego pisma przyciągały uwagę rajców miejskich i kościoła.
Dziedziniec ratusza/wykusz sądu: 26 lipca 1613 roku Jakub Böhme stawił się przed urzędującym burmistrzem Scultetusem, po tym jak główny pastor Gregor Richter wniósł na niego skargę z powodu manuskryptu „Jutrzenki o poranku“. Po kilku kolejnych publikacjach, 26 marca 1624 roku, Böhme znów musiał bronić się przed sądem. Zarzucono mu złamanie nałożonego na niego wcześniej zakazu pisania. W obydwu przypadkach Böhme mógł liczyć na łagodne potraktowanie przez magistrat na czele ze Scultetusem, który jako humanista i zwolenik Paracelsusa nie podzielał ortodoksyjnych poglądów kleru.
Między niebem a ziemią, wiarą a nauką
Kościół farny św. Piotra i Pawła: Ten gotycki kościół był miejscem ważnych wydarzeń w życiu Jakuba Böhme, a także jego duchowo-religijnym centrum. Tutaj 10 maja 1599 roku poślubił Katharinę Kuntzschmann, córkę mistrza z cechu rzeźników, tutaj ochrzcił swoich czterech synów. W tym kościele uwidocznił się jednak również konflikt z klerem. Kazanie luterańskiego pastora Gregora Richtera, który ostro skrytykował pisma teozofa, rozpoczęło wieloletni spór Jakuba Böhme z instytucją kościoła. Z tego czasu zachował się wprawdzie tylko wykuty w żelazie motyw widoczny przy chrzcielnicy w północno-wschodnim rogu kościoła (1617 wykuty, 1696 odnowiony), niemniej jednak warto odwiedzić tę świątynię, największą i najstarszą tego typu w Saksonii.
Peterstraße 4: Bartłomiej Scultetus, zamieszkały przy ulicy Peterstr. 4, odegrał ważną rolę w życiu Jakuba Böhme. Jako burmistrz kilkakrotnie wykazał się łagodnością w sporze z hierarchią kościelną. Jako nowatorski i postępowy astronom wpłynął na duchowy proces twórczy Jakuba Böhme i należał do kręgu jego zwolenników. Obecnie dom zachwyca jednym z najpiękniejszych dziedzińców w mieście.
Görlitz przeniesie Cię w czasy Jakuba Böhme – w przestrzeni miasta lub za biurkiem
Górnołużycka Biblioteka Nauk (GBN): Wraz z Międzynarodowym Instytutem Jakuba Böhme biblioteka tworzy jedyne w swoim rodzaju, znakomite centrum badawcze. Naukowcy mogą tu korzystać z obszernej literatury na temat Jakuba Böhme, w tym z wielu rękopisów i wczesnych druków. Dla zwiedzających bibliotekę już sam widok czytelni to wielkie przeżycie!
// Jakub Böhme w GBN
Grób na Cmentarzu Mikołaja: Spór Jakuba Böhme z Kościołem trwał również po jego śmierci. Najpierw odmowiono mu pochówku, następnie krzyż ufundowany przez przyjaciół zmarłego został zdewastowany. Godne uczczenie Jakuba Böhme nastąpiło dopiero z początkiem XIX wieku, kiedy to najpierw Górnołużycka Biblioteka Naukowa ufundowała trzy kamienne płyty, następnie zaś pamięć o Jakubie Böhme podtrzymywali jego amerykańscy zwolennicy.
// Cmentarz Mikołaja
VINO E CULTURA: Restauracja mieszcząca się w jednym z najpiękniejszych i najznakomitszych domów halowych görlitzkiej starówki prezentuje druki pism Jakuba Böhme w formie kameralnej wystawy.
// Wystawa Jakuba Böhme
Pomnik Jakuba Böhme: Jak naprawdę wyglądał? Jedyny znany opis autorstwa wczesnego biografa Jakuba Böhme prezentuje nam człowieka brzydkiego, „o zapadłej postaci, małej postury, o niskim czole, uniesionej skroni, nieco zakrzywionym nosie, oczy szare i niemal przezroczyste, krótka broda...“. Pomnik w Parku Pokoju to jedna z wielu interpretacji tego opisu!
Śladami Jakuba Böhme w Görlitz
